Riskli Bebek Takibi

Riskli Bebek Tanımı

Riskli Bebek terimi kısaca, gebelik döneminde, doğum sırasında ya da hemen doğum sonrasında yaşanan sorunlara bağlı olarak, bir ya da daha fazla gelişimsel alanda, nörolojik açıdan gerilik görülebilecek bebekleri ifade eder.

Örnek olarak; Prematüre bebekler, doğum sırasında oksijensiz kalan bebekler, beyin kanaması geçiren bebekler ve nörolojik tanı almış diğer bebekler riskli bebeklerdir.

Riskli bebek, negatif çevresel ve biyolojik faktör öyküsü olup, bu faktörlerin nöromotor gelişim problemlerine yol açabildiği bebek olarak tanımlanmaktadır. Riskli bebekler doğum ağırlığı, gebelik yaşı ve patofizyolojik problemlere göre sınıflandırılmaktadır. Buna göre özellikle 1500 gr altı ve 32 hafta altı doğan prematüre bebekler, hipoksik iskemik ensefalopati (HİE), periventriküler lökomalazi (PVL), intraventriküler kanama (İVK), intrauterin gelişme geriliği (IUGR) gibi nedenlerden dolayı nörolojik problemi bulunan bebekler riskli bebek grubuna dahil edilmektedir

Riskli Bebek; gebelikte, doğum sırasında ya da doğum sonrası yaşanan sorunlara bağlı olarak bir ya da daha fazla gelişimsel alanda nörolojik sorunların ortaya çıkmasıyla görülen;

Gelişim basamaklarında gecikme
Postür (vücut pozisyonu)kaslarında zayıflık
Erken dönemde emme-yutma becerilerinde eksiklik- dil gelişiminin gecikmesi
Kendi kendini sakinleştirememe
Sürekli huzursuzluk
Hareket etmekten kaçınma ya da aşırı uyarana ihtiyaç duyma
Aşırı hareketlilik gibi duyu bütünleme problemleri ile
Davranışsal sorunlar ve psikososyal problemler açısından risk altında olan bebekleri ifade etmek için kullanılmaktadır.

Erken Müdahale Programı

Erken müdahale ya da bilinen adıyla “Early Intervention”, neonatal dönemden başlayıp 24 aya kadar uygulanan fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımlarını içermektedir. Fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımlarında temel 2 amaç;

Beyin plastisitesinden kaynaklanan hızlı öğrenme yeteneğini kullanarak normal fonksiyonel hareketlerin kazandırılması ve normal duyu girdisinin verilmesi
Çocuğun fizyolojik ve anatomik yetersizlikleri ve çevresel sınırlılıkları içerisinde fiziksel, bilişsel, psikolojik ve sosyal açılardan mümkün olabilen en bağımsız seviyelere ulaştırılmasıdır.

Yenidoğan bebeğin gelişim özellikleri:

Bebeklik döneminde gelişim doğum öncesi dönemden başlayarak sıralı bir yol izler.

Anne karnındaki gelişim sürecinin miadı dolduğu zaman yenidoğan dönemi başlamaktadır. Bu dönemleri her bebek farklı zamanlarda ve farklı hızlarda geçmektir.

Zamanında doğan sağlıklı bir yenidoğanın cilt renginin pembe, ortalama kilosunun 2750-3750 gr ve boyunun da 49-53 cm arası olması beklenir. Bu dönemde yenidoğan vücudunu kontrol edebilecek düzeyde değildir. Bu dönemde gözlerini kısa süreli olarak nesnelere odaklamaya çalışır, ani ve yüksek gelen seslere tepki gösterir, ortalama olarak 16-17 saat uyur. Anneye en çok ihtiyaç duyulan dönemdir. Bu dönem emme, idrar-kaka yapma ve uyuma döngüsünden ibarettir.

Bebekte rutinler oluşturmak için çok erken bir dönemdir. Çoğunlukla emme sıklığı ve süresini bebek belirler. Bir süre de öyle devam etmelidir. Bebek her ihtiyaç duyduğunda emmelidir.

Gelişim sürecine bir takım refleksler eşlik eder. Bu reflekslerden bazıları şunlardır;

Arama refleksi
Bebeğin yanağına ya da ağız çevresinde bir yere dokunduğunuzda yüzünü o yöne çeviren bebek bu refleks sayesinde meme ya da biberonu bulabilir. Arama refleksi 6 ay içinde zayıflar ve kaybolur.

Emme refleksi
Bebek henüz anne karnındayken emme refleksine sahiptir. Hamilelik sırasında alınan ultrason görüntüsünde çoğu ebeveyn, bebeğinin parmağını emdiğini görebilir. Beslenmek için son derece önemli, hayati bir reflekstir. Emme refleksi bebeğin sadece beslenmesini ve annesiyle arasındaki bağın kuvvetlenmesini sağlamaz; aynı zamanda bebeğin rahatlamasına da destek olur. Bu nedenle bebekler ilerleyen dönemlerde rahatlamak için baş parmaklarını emmeye ve emzik kullanmaya devam edebilir. Bu refleks 3-4 ay sürebilir ve bebek uyurken de gözlemlenebilir. Emme refleksinin normalden uzun sürmesi veya hiç görülmemesi ciddi nörolojik bozuklukların habercisi olabilir. Erken teşhis ve tedavi son derece hayatidir. Herhangi bir doğum travması geçiren bebeklerde bu refleks daha zayıf olabilir. Ayrıca emme refleksinin doğumdan sonraki 3-4 gün zayıf olması normaldir. Bebek emmeyi sürdürdükçe bu becerisi de güçlenir.

Moro (sıçrama) refleksi
Her zaman özel bir sebebi olmayan bu refleks genellikle ani hareketlerde ya da yüksek gürültüde meydana gelmektedir. Bebek kendisini arkaya doğru gererken kollarını uzatarak ve hafifçe birleştirir. Yani bebek birden sıçrar. 6 ay içinde kaybolan bu refleks sinir sisteminin gelişiminin bir göstergesidir.

Simetrik Tonik boyun refleksi:
Farklı pozisyonlarda bebeğin başı öne doğru eğildiğinde (boyun fleksiyonu) üst ekstremitelerde fleksiyon, alt ekstremitelerde ekstansiyon, Baş arkaya doğru kaldırıldığında (boyun ekstansiyonu) Üst ekstremitelerde ekstansiyon, alt ekstremitelerde fleksiyon postürü ortaya çıkar.

Asimetrik Tonik boyun refleksi
Sırt üstü yatırılan bebeğin başı bir yöne çevrildiğinde aynı yönde kolunu ve aksi yönde diğer bacağını açar. Aynı zamanda yüzüstü yatırılan bir bebek kafasını yana çevirerek rahatlıkla nefes alabilir. Bebeğin boğulmasını engelleyen bu refleks, iki üç ay içinde yerini istemli harekete bırakır.

Adım atma refleksi
Bebekleri koltuk altlarından tutup, bir zemin üzerinde ayakta durmalarını sağladığınızda bebeğin adım atmaya başladığını göreceksiniz. Doğumdan 8 hafta sonra kaybolan bu refleks sinir sisteminin gelişiminin bir göstergesi.

Babinski refleksi
Ayağının altı gıdıklanan bebek ayak parmaklarını yelpaze gibi açar. 8-12 ay içinde kaybolan bu refleks sinir sisteminin gelişiminin bir göstergesidir.

Yüzme refleksi
Suya konan bir bebek kollarını ve ayaklarını çırpar, ve nefesini tutar. 4-6 ay içinde kaybolan bu refleks sayesinde bebekler boğulmaktan korunur ve gerekli eğitimle bebek yüzücü olabilirler.

Landau refleksi
Çocuk göğüs ve karın hizasından tutularak yüzükoyun pozisyonda yerden yukarı paralel kaldırılarak baş, sırt ve ekstremiteler gözlenir. İlk 6 hafta kollar ve bacaklar gevşek bir şekilde aşağıya sarkar ama yine de bir tonusu vardır. Baş omuz ve sırt ile aynı hizada değildir. 6-16 (4 ay) haftalarda baş ile omuz hizaya gelir. 4-7 aylarda baş artık omuz hizasına gelmiştir. Bacaklarını da aktif olarak kaldırabilmektedir. 8 aydan sonra başını rahatlıkla kaldırmaktadır ve kol ve bacaklarını yukarı aşağı aktif olarak hareket ettirebilmektedir.

Palmar Yakalama
Bebeklerin avucuna dokunulduğunda parmaklarını birleştirerek avucunun içindeki nesneyi tutar. Üç ay içinde kaybolan bu refleks yerini istemli yakalamaya bırakır ve bu da sinir sisteminin gelişiminin bir göstergesidir

Plantar Yakalama
Ayak tabanına parmakların hemen arka kısmına parmakla bastırıldığında ayak parmakları bükülerek kavrama hareketi yapar. Bebeğin ayak tabanından bir tanesi yere dokunursa, diğer ayağını da ileri doğru atar

0-1 aylık Bebeğin Gelişim Özellikleri

1 aylık bebeklerin gelişim süreçlerindeki değerler kız ve erkek bebeklere göre farklı hesaplanmakla birlikte bu dönemde boyun ortalama 50-60 cm, kilonun ortalama 2950-5750 gr arası bir değerde olması beklenmektedir.
Bu dönemde bebek yüzükoyun yatırıldığında;

başını kaldırmaya çalışır,
kişilerin yüzlerine bakar
seslere tepki verir
istemsiz şekilde gülümser.

Bu ayda iletişim çoğunlukla ağlayarak gerçekleşir. Bebek üşüdüğünü, acıktığını, altını ıslattığını, temas isteğini vb ihtiyaçlarını ağlayarak dile getirir. Anne baba ile bağ kurulmaya başlanılan ve tanıdık seslere tepki verilen bir dönemdir. Bu sebeple bebeğin ağlamasına duyarlı olmak, onu rahatlatmak ve ihtiyaçlarına cevap vermek güven duygusunu geliştirecektir.

İlk sağlık kontrolü bu ayda gerçekleşir. İlk kontroller bebeğin gelişiminde hayati tehlikenin olup olmaması açısından büyük önem taşımaktadır.

Omurgası henüz gelişmemiş bebeği kucakta tutarken mutlaka başının ve sırtının desteklenmesi gerekir.

Sık sık beslenen bebeğin kusma ihtimaline karşı emdikten sonra bir süre dik pozisyonda tutulması ve emme sırasında yuttuğu havanın yani gazının çıkarılması gerekir. Doğru kavrama teknikleri ile bebeğin hava yutması ve meme ucu çatlaklarının oluşması önlenebilmektedir.

Bu dönemde bebeğe rahatlatıcı müzikler dinletilip kısa hikayeler okunabilir. Sık sık banyo yaptırmak ve bebek masajı yapmak bebeği rahatlatacak ve yeni düzene uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır.

2 Aylık Bebeğin Gelişimi

2 aylık bebekler tüm vücudunu kontrol edemese de hareketleri çoğunlukla bilinçlidir. Ellerini ve ayaklarını sürekli hareket ettirirler, ellerini ağızlarına götürürler.

1. aya göre daha net ve canlı görebildikleri için nesnelere ve kişilere daha çok odaklanabilirler.
Çıkardığı sesler artmış, baloncuklar çıkarmaya ve gülücükler atmaya başlamıştır.
Bu dönemde tutabileceği büyüklükteki oyuncaklar ve çıngıraklar ilgisini çekecek ve gelişimine katkı sağlayacaktır.
Gece-gündüz ayrımının farkına varan bebeğin gündüz uyku süresi azalmış gece uyuma süresi artmıştır. Bu sayede yavaş yavaş uyku düzeni oturmaya başlamıştır.
Beslenme rutini henüz tam olarak oturmayan iki aylık bebek hala sık sık emmek isteyecektir. İstediği zaman emme isteğini bir süre daha devam ettirmek gerekir. Bu istek bu dönemde sadece beslenme değil temas ve güven isteğini de karşılamaktadır.
Sırtüstü yatarken başını sağa sola çevirebilir, kucaktayken kısa bir süre başını dik tutabilir. Boyun ve sırt kasını güçlendirmek için küçük egzersizler yaptırılabilir.
Annenin bebeğe tercüman olmaya başladığı bir aydır, bebeğin ihtiyaçlarını verdiği mesajlardan rahatlıkla anlayabilir. Bu dönemde beyin gelişimi çok hızlı olduğu için kitap okumaya, oyun oynamaya, şarkılar söylemeye vb. aktivitelere başlamak gerekir.
Bu ay içinde kalça çıkığı taraması (GKD) yapılması önerilir.
Bebeğin hala düzenli olarak kilo alması ve boyunun uzaması gerekir. Eğer bu artışlar beklenen düzeyde olmuyorsa bir doktora danışmak gerekir.

3 Aylık Bebeğin Gelişimi

3 aylık bebekler artık yakın çevrelerini tanıyabilir hatta onları gördüğünde ellerini kollarını çırpıp, gülümseyebilirler. Tanıdıkları yakın markajına girdiğinde gözleriyle ve başıyla onları takip edebilir.
Bu dönemde kendi bedeninin de iyice farkına varan 3 aylık bebekler elleri ile oynamaya ve ellerini ağzına götürmeye başlayacaktır. Nesneleri kavrayabilir ve kısa süreliğine de olsa onları elinde tutabilirler.
Aguu benzeri sesler çıkartıp küçük çığlıklar atmaya başlayan bebekle bol bol konuşmak dil gelişimi açısından son derece faydalı olacaktır.
Ellerinden tutulduğu zaman dik durabilir. Yüzüstü yatarken göğsünü, sırtüstü yatarken de başını kısa süreliğine kaldırabilir. Bu ayda hala başını dik tutamıyorsa gelişimi ile ilgili bir sorun olduğu düşünülebilir ve doktor kontrolünde incelenmesi gerekir.
Bu ayda ortalama 5400-6000 gr ağırlığında ve ortalama 55-65 cm boyunda olmaları beklenir.
Uyku, beslenme, banyo, oyun gibi aktiviteleri hemen hemen bir düzene girmiştir. Bu düzen bozulduğunda tepkisel yaklaşabilirler. Gündüz ve gece beslenmesine hala “bebek ihtiyaç duydukça” şeklinde devam edilmelidir. Gece uyku süresi artmış gündüz uyku süresi kısalmıştır.
Oyun halısında kısa bir süre kendiliğinden oynayabilir, “Cee” oyununa gülücüklerle tepki verebilir. Ellerini çırpabilir ve bu hareketi tekrarlayabilir.

4 Aylık Bebeğin Gelişimi

Günlük rutinlerin düzene girmesi ile birlikte dört aylık bebeklerin gece uykusu ve gündüz uyanık kaldığı süre artmıştır. Bu sayede gündüzleri oyunlara ve aktivitelere ayrılan süreleri de artmıştır.
İstemsiz hareketlerden istemli hareketlere evrilen bebeğin vücudunun kontrolü büyük oranda kendisindedir. Artık küçük çaplı oyunlara başlamıştır. Bir nesneyi kavrayabilir, ağzına götürür veya tesadüfi olarak nesneyi sallayabilir. Oyun halısında bir süre zaman geçirebilir.
Hareket gelişimi hızla ilerleyen bebek bir taraftan diğer tarafa dönebilmektedir. Bu sebeple artık güvenlik önlemlerini arttırmak gerekir.
Normal şartlarda 6000-6500 gr ağırlığa, 60-65 cm boya ulaşmaları beklenir.
Diş çıkarma hazırlıkları başlamıştır, hatta ilk dişi çıkabilir. Görme yetisi tamamlanmıştır, her şeyi net görebilir.
Yüzüstü yatırıldığı zaman başını ve göğsünü kaldırabilir, kollarından destek alabilir.
Koltuk altından tutulduğunda adımlama hareketini yapabilir.
Ellerinden tutulduğunda kendini öne doğru çekebilir.
Seslere doğru dönebilir, ismi söylendiğinde bakabilir.
“Aaa oouuu” gibi uzayan sesler çıkarabilir ve bu sesleri tekrar edebilir.

5 Aylık Bebeğin Gelişimi

Bebeğiniz hala destekli oturabilmekle birlikte birkaç saniye desteksiz de oturabilir. Bu süreyi uzun tutmamak gerekir, hala omurları desteksiz oturmak için tam gelişmemiştir.
Daha aktiftir. Sabahları daha mutlu uyanabilir, birtakım sesler eşliğinde bir süre kendi kendine zaman geçirebilir.
Bazı bebekler bu ayda ek gıdaya geçme sürecine hazır olabilirler. (Emen bebekler için ilk 6 ay sadece anne sütü yeterli olacaktır, bu ayın dolması beklenmelidir.)
Sırtüstü yatarken ellerinden tuttuğunuzda doğrulup kalkmak isteyebilir.
Öğrenmeye çok açık oldukları bir dönemdir, bu dönemde bol bol konuşmak, kitap okumak ve oyuncakları ile oynatmak gelişimine önemli katkılar sağlayacaktır.
Uzun sesler eşliğinde ağzından baloncuklar çıkarabilir.
Kısa süreli olarak gündüz 3 uykuya geçiş olabilir.
Bu ayda doğum kilosunun 2 katına ulaşması beklenir. Bu aydan sonra büyüme hızı (boy-kilo açısından) bu kadar belirgin devam etmeyecektir. Örneğin 1 yaş civarı doğum kilosunun 3 katına ulaşması beklenir. Bu sebeple ek gıdaya geçse bile bebeğim az kilo aldı diye endişelenmemek gerekir. İlk beş aydaki büyüme hızının bu aydan sonra düşmesi normaldir.
Bebeğiniz prematüre ise ya da özel gereksinimli bir bebek ise bu gelişim evrelerine daha sonra ulaşabilir.
Mimiklerinizi anlayabilir, ihtiyacına göre farklı mimikleri kullanabilir.
Sadece ağlayarak iletişimden beden dili ve mimiklerle iletişime geçmiştir. ( Örneğin acıktığında ellerini yumruk yapıp ağzına götürür, altını kirletirken mimiklerini kullanır, uykusu geldiğinde gözlerini ovuşturur ya da yüzünü omzunuza sürer.)
Artık yakın çevresi dışındaki kişilere de gülümser.

6 Aylık Bebeğin Gelişimi

6. ay bebeğinizin birçok motor beceriyi gerçekleştirebildiği bir dönüm noktasıdır.
Bu ayda bebeğiniz desteksiz oturabilir.
Ellerininden tutulduğu zaman ayağa kalmak için öne doğru hamleler yapabilir. Emekleme/sürünme için bir takım girişimlerde bulunabilir.
Yüzüstü konumdayken ellerinden destek alarak karnını yerden kaldırıp etrafa bakabilir.
Cisimlere uzanıp, onları kavrayabilir, elden ele değiştirebilir.
Oyuncaklarla daha uzun süre oynayabilir.
Bebeğinizi almak istediğinizde size doğru dönüp kollarını kaldırabilir.
Sesleri tanıyarak ayırt edebilir. Yeni sesler üretebilir. Melodik sesler çıkarabilir.
Duygularını rahatça ifade edebilir. Oynarken neşelenebilir, ihtiyacına cevap verilmeyince kızabilir.
İlk dişleri bu ay çıkabilir. Diş kaynaklı huzursuzluklar görülebilir. Bu sebeple uyku vb. rutinler geçici olarak değişebilir.
Ek besinlere geçiş dönemidir. Ancak anne sütü hala bebeğiniz için temel besindir.
3 gün kuralına uyularak sebze ve meyve taddırımlarına başlanabilir.
3 gün kuralına uymak olası alerjik reaksiyonları tespit etmenizi ve bebeğinizin besinleri tek tek tadımlayarak tanımasını kolaylaştırır.

7 Aylık Bebeğin Gelişimi

Yedi aylık bebeğiniz ellerinin desteği ile veya desteksiz oturabilir.
Ağırlık merkezi bacaklara doğru ilerlemiştir. Bazı bebekler sürünmeye başlamış olabilir.
Tek eli ile nesnelere uzanır, nesneleri elden ele aktarır ve atma davranışı sık görülür. (eline verdiğiniz oyuncağı sürekli yere atar ve ona yeniden verdiğinizde tekrar atarak bunu bir oyun haline dönüştürebilir)
Nesneleri kavrayabilir, bazı bebeklerde kıskaçlama görülebilir.
Duygularına yönelik sesler çıkarır. Mutlu ise güler, cıvıldar, dikkat çekmek için bağırabilir. Yakın çevresi görüş alanından uzaklaştığında ağlayabilir.
Yeni bazı sesler kullanır (m, b) ve ünlü-ünsüz birleşimi sesler çıkarabilir (baa, dee, ehh). Mırıldanır, sesleri tekrar tekrar çıkarmayı dener. (bababa, dedede…)
Altıncı ay itibari ile tadımlarla başlanan ek gıda süreci yeni eklenen gıdalarla daha da düzene girmeye başlamıştır. Hala anne sütü ya da formül sütler öğününün büyük bölümünü oluşturmalıdır.
Bebeğinizle saklanan nesneleri bulma oyunu oynayabilirsiniz.
Kucağınızda dururken aşağı yukarı zıplamayı seven bebeğinizle bunu kısa süreli olarak oyuna dönüştürebilirsiniz.
Alkışlı ya da parmak şıklatmak eşliğinde ritim tutabilirsiniz, bu bebeğinizin hoşuna gidecektir.
Hareketli oyuncakları takip etmeyi sever.

8 Aylık Bebeğin Gelişimi

Emekleme sayesinde az da olsa özgürleşen bebeğiniz etrafını keşfe başlamıştır.
Bu keşif sırasında eller ve ağız bölgesi dünyayı tanımalarına yardımcı en önemli uzuvlarıdır. Ulaşabildiği kısa mesafede eline alabildiği her şeyi ağzına götürmesi beklenen bir davranıştır.
Diş çıkarma süreci devam ettiği için arada huzursuzluklar görülebilir. Keyifsiz ve isteksiz göründüğü dönemler olabilir.
Bu ay itibari ile her şey biraz daha düzene girmiş, size biraz daha fazla zaman kalmaya başlamıştır. Bebeğiniz az da olsa kendi kendine oyuncaklar ile oynayarak zaman geçirebilir.
Oturduğu yerden geriye-sağa-sola dönme, oyuncakları elden elde geçirme, elindeki nesneyi atma-sallama, oturma pozisyonunu değiştirme gibi bir takım becerileri yerine getirir.
Bacaklarından güç alarak koltuğa tutunup ayağa kalkmaya çalışır. Koltuk kenarında bir süre destekli olarak ayakta durabilir.
Göz takibi neredeyse yetişkinlerinki gibidir. Farklı ses tonlarını ayırt eder. Arkasından seslenildiğinde dönüp bakabilir.
“m-b” sesleri ile kelime üretimleri başlar.
İsmini tanır. Basit komutları anlar.
Her şeyi hızla kaydettiği bu dönemde bebeğinizle sürekli konuşmak, ona şarkılar söylemek ve dinletmek, oyuncakları ile oyunlar kurmak, zihinsel ve dil gelişimleri açısından çok önemlidir.

9 Aylık Bebeğin Gelişimi

Oyuncakları ile keşif oyunları oynayabilir. Oynarken her iki elini de kullanabilir. Oyuncakları elden ele geçirir.
“Cee” oyununu sever.
Yanlara, arkaya ve öne doğru uzanır, nesneleri kendine doğru çekebilir.
Daha dengeli bir şekilde oturur, emekler ve hareket eder.
Eşyalara tutunarak ayağa kalkmayı dener.
Uzaktaki nesnelere odaklanabilir.
Farklı dokuları keşfeder, tekrar tekrar dokunmaya çalışır.
Yakın çevresindekilerin ismlerini tanır, sorunca o yöne bakabilir.
Çeşitli sesler, heceler çıkarabilir. Sesleri taklit edebilir. Bye bye, adda gibi kelimeleri taklit edebilir.
“Hayır” dediğinizi anlayabilir.
Jest ve mimikleri taklit etmeye başlar.
İletişim ve ihtiyaçları için ellerini kullanır.
Parmak gıdaları deneyebilir. Yeni tatlara geçiş devam eder.
Yeni dişler gelmeye ve bulduğu her şeyi ağzına almaya devam eder.
Ayrılık kaygısı başlayabilir.

10 Aylık Bebeğin Gelişimi

Bu dönemde bebeğiniz hala emekleyebilmekle birlikte bir yerlere tutunarak ayağa kalkmaya başlayabilir.
Tutunarak kalkma pozisyonundan sık sık tekrar oturma pozisyonuna geçer, sonra tekrar tutunarak kalkmaya çalışır.
Hareket gelişimi oldukça hızlanmış, fiziksel olarak ne istediğini biler hala gelmiştir. Örneğin kucak istiyorsa ellerini uzatır, kucakta kalmak istemiyorsa kendini aşağı doğru iter. İstediği nesnelere doğru yönelir.
Kendi kendine beslenebilir. İstemediği gıdaları reddeder.
Sert gıdaları dişine sürter. Dişler çıkmaya devam eder.
Açma-kapama yapar, küpleri üst üste koyar. Nesneleri çeker, atar. Kağıt yırtar. Oyuncakları ile bir süre oynar.
Ayrılık kaygısı artabilir. Tanıdığı kişilerin yanında olmasını ister. Tanımadıklarına çok gitmez ancak sosyal ilişkileri iyidir, gülümser, bakar. Utanmaya başlayabilir.
Kavramları anlamaya ve göstermeye başlar.
Örneğin: “ Topu getir” dediğinizde topa yönelir. “At-ver” gibi komutları anlamaya başlar.
Taklit davranışları artmıştır. Gel gel, bye bye, alkış gibi el hareketlerini taklit edebilir.
Sevdiği şeyler belirginleşmiştir. Örneğin sevdiği müzikler, sevdiği oyuncaklar, sevdiği yemek gibi. Bunları fark ettiğinde neşeyle tepki verir.

11 Aylık Bebeğin Gelişimi

İlk bir yılı geride bırakmaya hazırlanan 11 aylık bebeklerin hareket gelişimleri iyice artmıştır. Emeklemeye devam edenlerle birlikte, tutunarak ayağa kalkma çabası olanlar ya da yürümeye başlamış olanlar olabilir. Artan hareket gelişimi ile birlikte etrafı kurcalamaktan, bir şeyleri atmaktan çok hoşlanırlar. Küçük kas becelerilerinde görülen olgunlaşma ile küçük nesneleri daha rahat kavradıkları, kıskaçladıkları gözlemlenir. Böylece parmak gıdaları rahatlıkla kavrayabilirler.
Taklit davranışları artmıştır. Yetişkinleri gözlemleyerek onları taklit ederler. Sesleri ve heceleri taklit yetenekleri de oldukça gelişmiştir. Sevdiği şeylerin tekrarını isteyebilir. Örneğin sevdiği şarkıyı tekrar dinlemek için sesler çıkarabilir. Tek başına bir süre oyun oynayabilir. Atma, açma-kapama, elden ele geçirme, vurma, yırtma gibi küçük kas becerileri oldukça gelişmiştir.
“Adda, bay bay, gel gel” sıralı tekrarlı kelimeleri kullanmaya başlayabilir. El hareketleri ile bu kısa cümleleri destekleyebilir. Yakın çevresine daha bağlı olmakla birlikte yabancılardan çekinme, utanma davranışları gözlemlenebilmektedir. Çevreye olan ilgisi artmıştır.

12 Aylık Bebeğin Gelişimi

Gelişmiş motor becerileri ile iyice hızlanan 12 aylık bebekler destekli veya desteksiz olarak ilk adımlarını atabilirler. Mobilyalara tutunarak tüm evi gezme girişimleri ile yaşadığı çevreyi keşfetmeye başlar. Döngüsel tepkilerin yoğun görüldüğü bir dönemdir. Örneğin lambanın düğmesini sürekli açıp kapatmak, eline verilen bir nesneyi sürekli atıp geri almak gibi.
İstediği ve istemediği şeylere tepkisini açıkça gösterebilir. Tat alma duyusu iyice gelişmiştir. Tadını sevmediği bir besini eli ile ya da ağzını kapatarak geri çevirebilir. Dişlerin hızla çıkmaya devam etmesi ile birlikte daha küçük parçalı ve daha pütürlü gıdaları rahatlıkla ağzında çevirebilir ve çiğneyebilir. Gelişmiş el-göz koordinasyonu sayesinde parmak gıdaları kendisi tüketebilir.
Dil gelişimi açısından gelişmelerin gün gün gözlemlendiği bir dönemdir. Yeni kelimeler türetir. Nesnelere, kişilere kendince isimler takabilir ya da benzeri sesler çıkarabilir. Örneğin babaya “dada”, suya “buu” gibi çıkarabildiği yeni isimler verebilir. Gelişmiş taklit yeteneği sayesinde gündelik işleri ya da konuşmaları taklit etmeye başlamıştır.
Bilişsel gelişim açısından çok önemli bir dönemdir. Meraklı girişimlerinin gerekli güvenlik önlemleri alınarak desteklenmesi gerekir. Çekmeceleri karıştırmak, dolap kapaklarını açmaya çalışmak gibi girişimlerde bulunurlar. Deneyim kazandığı yaşantı ve durumlarla ilgili tedbirli davranırlar. Örneğin ani ses çıkaran oyuncağı görünce onunla oynamak istemeyebilir. Kendisine verilen bir yiyeceği yemek istemiyorsa başkasına uzatabilir.
Sosyal-duygusal gelişimi açısından önemli bir dönemdir. Başkalarına gülümser, iletişimlerine jest ve mimikleri ile cevap verir. Bağımsızlaşma girişimleri olsa da tanıdığı birilerini hep etrafında veya yanında görmek ister. Göremeyince ağlayabilir. Bu dönemde gün içindeki iz bırakan yaşantıların etkisi ile gece uykularında sıçramalar görülebilir.

Riskli Bebek Takibi